Beleidskader en duurzaamheidsprogramma
De duurzaamheidsopgave is breder dan alleen klimaat en energie. Het richt zich naast de energietransitie en klimaatadaptatie ook op het aanjagen van een circulaire economie (afname gebruik primaire grondstoffen), het vergroten van de biodiversiteit (waaronder ook de stikstofproblematiek), het verduurzamen van mobiliteit en het toewerken naar een CO 2 -neutrale gemeentelijke organisatie.
Om verdere stappen in de duurzaamheidsopgave te zetten is het Beleidskader Duurzaamheid opgesteld. Hierin staan per duurzaamheidsopgave ambities en doelen beschreven. Het Beleidskader Duurzaamheid is 28 mei 2020 door de raad vastgesteld en vormt het kader voor het Duurzaamheidsprogramma 2020-2023. In het Duurzaamheidsprogramma zijn activiteiten beschreven waaraan menskracht en middelen zijn gekoppeld. Voor een groot deel komen de financiële consequenties ten laste van de Duurzaamheidsreserve.
De voortgangsrapportage van het duurzaamheidsprogramma gaat in de tijd gelijk op met de jaarstukken die geleverd worden voor de begrotingscyclus. Eens in de vier jaar wordt de voortgang gemonitord op de doelen uit het Beleidskader Duurzaamheid.
Energietransitie
De Energietransitie staat hoog op de politieke agenda. Vanuit het Klimaatakkoord zijn er afspraken gemaakt over onder andere energiebesparing, warmte, elektriciteit en mobiliteit. Deze thema’s zijn als uitvoeringslijnen opgenomen in het programma van regio Holland Rijnland met als doel te komen tot een Regionale Energie Strategie (RES). Het regionale vindt haar lokale doorwerking in ons Duurzaamheidsprogramma 2020-2023.
In 2021 ligt de nadruk op het komen tot een RES 1.0 en het opstellen van een Transitievisie Warmte waarin staat welke wijken als eerste in aanmerking komen om van het aardgas af te gaan. De verplichting hiervoor komt voort uit het Klimaatakkoord waarin staat dat vanaf 2050 alle woningen van het aardgas af zijn en voorzien zijn van een duurzaam alternatief.
Andere speerpunten voor 2021 zijn:
- Warmterivier Schoterveld: in participatie komen tot een maatschappelijk gedragen wijkplan om stappen te zetten richting een aardgasvrije wijk Schoterveld
- Wijkgerichte aanpakken naar energieneutrale woningen: met als doel energiemaatregelen (energiebesparing en energieopwekking) bij bewoners individueel of collectief te stimuleren en daaraan gekoppeld:
- Duurzaamheidsvouchers voor woningeigenaren (RRE#) en huurders
- Energieadvies
- Communicatie
- Zelfbouwconsults
- Trainingen energiecoaches of wijkambassadeurs
- Afwegings- en toetsingskader zonnevelden: om grondhouding richting initiatieven te kunnen bepalen (via zonnetrap of zonneladder) en aanvragen te kunnen toetsen.
- Verduurzaming gemeentelijke organisatie: het treffen van energiemaatregelen aan gemeentelijk vastgoed en het vaststellen van een CO 2 footprint.
Deze activiteiten komen ten laste van de Duurzaamheidsreserve, met uitzondering van verduurzaming gemeentelijk vastgoed. Bij het vaststellen van de Vastgoednota zal ten aanzien hiervan een voorstel worden gedaan.
Overige duurzaamheidsthema’s
De overige onderwerpen (klimaatadaptatie, circulaire economie, biodiversiteit, duurzame mobiliteit) vergen met name inzet van ambtelijke capaciteit. De middelen die nodig zijn om deze thema’s verder te brengen zijn voornamelijk gekoppeld aan reguliere budgetten, niet zijnde de Duurzaamheidsreserve.
Waar (tijdelijk) extra inzet nodig is, wordt op deze thema’s vanuit de Duurzaamheidsreserve een impuls gegeven. Voor het thema Circulaire economie zijn dat pilots die bijdrage leveren aan het aanzwengelen van een circulaire economie. Voor het thema Biodiversiteit kan dat het opzetten van een gedragen monitoringssystematiek zijn.
Communicatie en participatie
Vanuit verschillende Rijksprogramma’s wordt de gemeente de rol toebedeeld om inwoners, organisaties en bedrijven mee te nemen in de duurzaamheidsopgaven. Een doelgroepgerichte communicatie en participatie vormen belangrijke onderdelen van de aanpak. Ook voor deze onderdelen is budget gereserveerd dat ten laste komt van de Duurzaamheidsreserve.
Duurzaamheid in relatie tot grondexploitaties
Nieuwe gebouwen worden standaard aardgasvrij opgeleverd en moeten voldoen aan de BENG [1] -normen die vanaf 2021 gelden. Het gevolg is dat de energievoorziening anders moet worden ingericht dan voorheen het geval was. Collectieve warmtesystemen – zoals warmtenetten en bodemenergiesystemen – liggen in bepaalde gevallen meer voor de hand dan individuele systemen. Ook dient er rekening gehouden te worden met circulair en natuurinclusief bouwen en gezondheidsaspecten. Dit betekent iets voor grondprijzen, het resultaat van grondexploitaties en voor de voortgang van projecten en randvoorwaarden die gecreëerd moeten worden. We zoeken naar manieren en werkwijzen om dit doelmatig vorm te geven.
Andere onderwerpen die aandacht krijgen bij de ontwikkeling van nieuwe (woning)bouwprojecten zijn energieneutraal bouwen, gebruik van circulaire materialen, natuur inclusief bouwen en klimaatadaptatie. Het toepassen van deze duurzaamheidsmaatregelen wordt vastgelegd in het stedenbouwkundig plan.
Verduurzaming gemeentelijk vastgoed
Op natuurlijke momenten van vervanging worden de gemeentelijke gebouwen en installaties verduurzaamd. Per object zijn de mogelijkheden hiervoor uitgewerkt in een stappenplan, waarbij vooral is gekeken naar de maatregelen die zichzelf binnen vijf jaar terugverdienen.
Duurzaamheidsreserve
Om de omslag naar een meer duurzaam Nieuwkoop te maken en als onderdeel daarvan de energietransitie te faciliteren, is een duurzaamheidsreserve in het leven geroepen. De besteding van middelen uit de Duurzaamheidsreserve zijn gekoppeld aan de maatregelen die zijn gebundeld in het Duurzaamheidsprogramma 2020-2023. Daarnaast worden zoveel mogelijk bestaande en nieuwe subsidiemogelijkheden benut. Een voorbeeld daarvan is de aanvraag voor een subsidie Proeftuin Aardgasvrije Wijken om de uitbreiding van het warmtenet vanuit Schoterhoek II naar de wijk Schoterveld onder handbereik te krijgen.
Duurzaamheidstoets
In de huidige raadsvoorstellen wordt onder het kopje duurzaamheid aandacht gevraagd voor de duurzaamheidsaspecten van het gevraagde besluit. Bij vragen over invulling van de duurzaamheidsaspecten kan advies worden gevraagd aan het interne team Duurzaamheid, aan de Inkoopadviseur en eventuele betrokken externe adviseurs.
[1] BENG: Bijna Energie Neutraal Gebouw